Skip to content

“Mōwić” abo “gŏdać”?

Tōż co to je taki korpus? Po co sie korpusy skłŏdŏ? Korpus jakijś mŏwy to je zbiōr roztōmajtych tekstōw, pisanych abo gŏdanych. Korpus może sie skłŏdać z tekstōw specjalistycznych, ino medycznych bez przikłŏd. Korpus może sie skłŏdać z tekstōw z jakigoś jednego czasu, jednego ôkresu. Idzie tyż zrobić korpus z ôstatnich piyńciuset lŏt, z tekstōw, co sōm na kożdy tymat. I taki mŏ być tyn korpus ślōnskij gŏdki.

(Tukej je przikłŏd, kerego żech niy przepisoł. Wybŏczcie!)

To je tak, że my mogymy wejzdrzeć do ksiōnżki ze 1800 roku i mogymy wejzdrzeć do ksiōnżki ze łōńskigo roku i bydymy widzieć, że ta gŏdka je trochã inkszŏ, ale niy bydymy we sztandzie wychytać wszyjskigo. Coby wōm pokŏzać jakõs takõ analogijõ. Analiza gŏdki bez korpusu to je tak, jak patrzynie na mapã samego starego miasta we Bytōmiu. Jŏ wiym, w jakõ strōnã sie jedzie na Gōry, w jakõ do Zŏbrzŏ, a wiym w jakõ do Piykŏr. Ale jŏ tych miast niy widzã, ani niy widzã drōgi dō nich. Dopiyro jak sie ôddalã, to widzã lepij. I tyn korpus tak fōnguje, że wszyjsko sie lepij widzi, tak jak żeście widzieli na przikładzie. Widzi sie wielaś tekstōw narŏz i zarŏz widzymy to, co szukōmy.

Do tego taki korpus przidŏwŏ sie tyż, coby widzieć kōntekst słowa, jak je ludzie ôdmiyniajōm, czy mu sie znaczynie zmiyniyło, kedy sie zmiyniyło, wszyjsko to widać, jak sie taki korpus mŏ. Do tego jak sie mŏ to wszyjsko zebrane we jednym miyjscu, to lekszij je zrobić porzōndny słownik gŏdki, porzōndny kurs gŏdki i inksze nŏczynia do tego, coby jã badać i nad niōm robić.

Patrōnuj na Patronite.pl abo ciepnij co na PayPalu!

Bo widzicie, my mōmy dwie zorty słownikōw. Sōm amatorske słowniki z polskigo na ślōnski, ale w nich je taki format, że mōmy słowo polske – słowo ślōnske. I kōniec. A jak to słowo ôdmiynić, kedy take słowo sie używŏ, jakõ ôno mŏ naturã, to my tego niy mōmy tam napisanego. Do tego w tych słownikach niy ma słōw, co sōm podane na polske, ale te hasła majōm taki charakter słownika synōnimōw. I potym efekt je taki, że ludzie myślōm, że „szukać” to je po ślōnsku „sznupać”, bo tak we słowniku stoji. Bo autōr słownika tego „szukać” po ślōnsku niy wpisoł, bo dyć je tak samo jak po polsku, a „sznupać” mŏ znaczynie bliske, i je fajnie.

Z drugij strōny mōmy słownik, nad kerym robi profesōr Wyderka na Uniwerzytecie Ôpolskim, i to je taki słownik mega, kaj mŏcie wszyjsko napisane. Ale skuli tego, że ôn je taki mega, to ôn zaś je publikowany pōmału, bo te tōmy sōm wydŏwane ôd siedymnŏstu lŏt, tōmōw je piytnŏście, a tyn ôstatni, co wyszoł, ôn je na literze „K”, bez to jŏ tak rachujã, że do dwa tysiōnce trzidziestego piōntego kajś bydzie ôn wydŏwany. Drugŏ niyprzileżytość ze tym słownikym je takŏ, że ôn je ślōnsko-polski. Bez to jak mōm na sobie jakeś polske słowo i chciołbych wiedzieć, jak to bydzie po ślōnsku, to tego w tym słowniku niy znojdã.

Nojgorszŏ rzecz ze tymi wszyjskimi słownikami to je to, że ône sōm wszyjske papiōrowe. My z papiōrowymi słownikami we dwudziestym piyrszym stoleciu daleko niy zajdymy. My muszymy mieć elektrōniczne nŏczynia do pisaniŏ po ślōnsku, ślōnske bazy słōw z przikładami użyciŏ, ze synōnimami, ze wersyjami lokalnymi, i tak dalij.

Laozi kejś pedzioł, że „wander na tysiōnc mil zaczynŏ sie ôd piyrszego kroku”, a my by chcieli już być na kōńcu tego wandru bez robiyniŏ tego piyrszego kroku. Na razie my piszymy słowniki, chcymy uczyć gŏdki, chcymy wymyślać nowe słowa, a niy mōmy ani gramatyki ôpisanyj. I po to sie robi tyn korpus. Na bazie tego korpusu zrobi sie inksze rzeczy, bo już nojwyższy czas, coby my mieli tã gŏdkã dokludzōnõ do porzōndku.

One Comment

Ôstŏw ôdpowiydź

Twoja adresa email niy bydzie ôpublikowanŏ. Wymŏgane pola sōm ôznŏczōne *